Centrum Monitoringu Wolności Prasy SDP wydało oświadczenie w sprawie skazania przez Sąd Rejonowy Warszawa Śródmieście znanego pisarza i dziennikarza Rafała Ziemkiewicza.
Poniżej tekst oświadczenia.
Protest CMWP SDP przeciwko skazaniu red. Rafała Ziemkiewicza za rzekome pomówienie Barta Staszewskiego
CMWP SDP stanowczo protestuje przeciwko skazaniu z art. 212 kk red. Rafała Ziemkiewicza za wypowiedź na platformie X na temat Barta Staszewskiego, aktywisty społecznego opublikowaną w styczniu 2023 r. Za nazwanie aktywisty „łachmytą” sąd skazał dziennikarza na 4 miesiące ograniczenia wolności, publikacje wyroku w internecie, 5.000 PLN na cel społeczny i zwrot kosztów procesu. Wyrok jest nieprawomocny. Redaktor Rafał Ziemkiewicz zapowiada złożenie od niego apelacji. CMWP SDP obejmuje tę sprawę monitoringiem traktując skazanie dziennikarza za naruszenie prawa każdego obywatela do wolności opinii i prawa do jej wyrażania.
W styczniu 2023 r. na platformie X red. Rafał Ziemkiewicz komentował działalność działacza społecznego Barta Staszewskiego, który znany jest m.in. z tego, iż próbował przekonać opinię publiczną (m.in. w Parlamencie Europejskim) do tego, iż w Polsce „w niektórych miejscowościach istnieją specjalne strefy wykluczające osoby LGBT” poprzez publikację zdjęć zrobionych przez siebie znaków drogowych z takim napisem, a nie istniejących w rzeczywistości. W tym kontekście red. Rafał Ziemkiewicz komentował inny wpis aktywisty nazywając go „łachmytą”, który, „bierze pieniądze z zagranicy za fabrykowanie oszczerstw i potwarzy na Ojczyznę”. 6 maja b.r. red. Rafał Ziemkiewicz i aktywista Bart Staszewski poinformowali w mediach społecznościowych , iż 6 maja w Sądzie Rejonowym Warszawa Śródmieście zapadł wyrok skazujący dziennikarza w procesie karnym z art. 212 kk zgodnie z którym red. Rafał Ziemkiewicz jest winny pomówienia i znieważenia Barta Staszewskiego, za co skazuje go na 4 miesiące ograniczenia wolności, publikację wyroku w internecie i zwrot kosztów procesu.
CMWP stanowczo podkreśla, iż orzeczona dla redaktora Rafała Ziemkiewicza kara ze względu na niewielką szkodliwość społeczną czynu jest nieuzasadniona i bulwersująca , stanowi przy tym tzw. SLAPP (ang. strategic lawsuit against public participation), tzn. akcję procesową nakierowaną na faktyczne ograniczenie praw obywatelskich w zakresie wolności słowa, poprzez zniechęcenie zarówno red. Rafała Ziemkiewicza, jak i innych dziennikarzy, do podejmowania istotnej oraz wywołującej społeczne emocje tematyki. Skazanie dziennikarza na karę pozbawienia wolności za użycie słowa „łachmyta” jest nie do pogodzenia z zasadą wolności słowa demokratycznego państwa i powoduje autocenzurę i tzw. efekt mrożący (tzw. chilling effect), wielokrotnie negatywnie opisywany na gruncie prawa polskiego, jak i międzynarodowego, orzeczona kara ma bowiem zniechęcać innych dziennikarzy do poruszania podobnej tematyki, w tym wypadku – do krytykowania działalności w/w aktywisty. Działanie takie nie służy więc ochronie prawa, ale przyczynia się do niszczenia wolnej debaty, godząc w jeden z fundamentów porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, jakim jest wolność słowa. Warto przy tym zauważyć, iż jest rzeczą powszechnie znaną, iż w swojej działalności Bart Staszewski posługuje się emocjami i że jego działalność wywołuje nawet skrajne emocje, więc tym bardziej w interesie społecznym dziennikarze mają prawo wyrażać publicznie różne poglądy i opinie na jego temat.
CMWP SDP podkreśla, iż wpis na platformie X red. Rafała Ziemkiewicza jest typową wypowiedzią charakterystyczną dla tego komunikatora, a więc jest szczególną, ukształtowaną już przez dziesięciolecia formą twórczości i publicznego wyrażania poglądu, opinii i oceny, która nie jest wypowiedzią faktu ( materiałem informacyjnym), a jest po prostu autorskim komentarzem do bieżących wydarzeń . Z racji wyjątkowo ograniczonej objętości każdej pojedynczej publikacji tzw. wpisu, wypowiedzi na platformie X cechuje emocjonalność i wyjątkowo potoczny, dosadny język, co jest cechą komunikowania w tym medium powszechnie akceptowaną przez jego użytkowników. Karanie sądowe użytkownika platformy X za wypowiedź nie odbiegającą swoim stylem od tysięcy podobnych wypowiedzi jest więc zupełnie niezrozumiałe i może być rozpatrywane jedynie w kategoriach niechęci wydającego wyrok Sądu do red. Rafała Ziemkiewicza.
W ocenie CMWP SDP kara ta budzi poważne wątpliwości i nie koresponduje z powszechnie przyjętymi standardami w zakresie wolności słowa, wyrażonymi m. in. w Konstytucji RP i art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz standardami wypracowanymi w krajowym i międzynarodowym orzecznictwie. Wyrok jest nieprawomocny, CMWP SDP zapowiada wsparcie dziennikarza, jeśli złoży od niego apelację.
dr Jolanta Hajdasz, dyrektor CMWP SDP
Warszawa, 7 maja 2024 r.